وقتی بحث سیستم های اعلام حریق به میان می آید همه با ترس از سر و صدای نابهنگام و هزینه بالا به آن نگاه می کنند ولی این سیستم می تواند در ساختمان های مسکونی و تجاری خیلی ساده تر و ارزان تر هم اجرا شود.
در این مقاله با این تجهیزات آشنا می شویم و میبینیم که بعضی از آنها خودمان هم می توانیم نصب و راه اندازی کنیم و همچنین می توانیم هزینه آنها را سر انگشتی محاسبه کنیم.
با ساده ترین و ارزان ترین سیستم اعلام حریق آشنا هستید؟
معمولا وقتی اسم سیستم های اعلام حریق را می شنویم در ذهن سیستمی پیچیده با آشکارسازهای فراوان و سیم کشی های از پیش طراحی شده را تداعی می کنیم ولی شاید جالب است که بدانیم که اعلام حریق در خانه ها و ساختمان های مسکونی و اداری بسیار ساده تر نیز قابل اجرا و بهره برداری است. در این مقاله می‌خواهیم با آشکارسازهای هشدار دود (Smoke Alarm) آشنا شویم و توضیح دهیم که این تجهیزات به چه سادگی می توانند محل زندگی شما را در برابر آتش سوزی های احتمالی ایمن نمایند. بر همین اساس می توان آنها را ساده تریم سیستم اتوماتیک تشخیص و اعلام حریق دانست و همچنین اهمیت نصب آنها در خانه ها را بررسی می کنیم. در انتها نیز برخی از سوالات متدوال در این زمینه را پاسخ می دهیم.
این آشکارسازها برای چه ساختمان هایی قابل استفاده است؟
- ساختمان هایی که به هر دلیل دارای سیستم اعلام حریق مرکزی نیستند و نیاز به داشتن این سیستم درآنها حس می شود
- ساختمان های مسکونی قدیمی که سیستم اعلام حریق برای آنها در نظر گرفته نشده است
- ساختمان های جدید که براساس مقررات ملی ساختمان نیاز به سیستم اعلام حریق ندارند ولی مالک برای ایمنی بیشتر تمایل به نصب سیستم اعلام حریق دارد.
- مجتمع هایی که سیستم اعلام حریق دارند ولی به هر دلیل این سیستم خاموش یا خراب شده است و مالکین برخی از واحد ها می خواهند سیستم اعلام حریق فعال داشته باشند
- ساختمان هایی که سیستم اعلام حریق مرکزی دارند ولی به علت تعمیرات آنرا از سرویس خارج کرده اند ولی در قسمت های دیگر در حال بهره برداری از ساختمان و تردد افراد هستند
در ابتدا باید این تجهیز را بهتر بشناسیم پس فیلم آموزشی زیر را ببینید:
معرفی
آشکارسازهای دود (Smoke Detector) در حالت کلی دستگاه هایی هستند که دود را به عنوان یکی از محصولات آتش با فرآیندی خاص تشخیص داده و سیگنالی الکترونیکی ایجاد می کند. آشکارسازهای دود تجاری به عنوان بخشی از یک سیستم اعلام حریق مرکزی (Fire Alarm System) سیگنالی را به تابلوی کنترل اعلام حریق اصلی ارسال می کنند، در حالی که آشکارسازهای هشدار دود (Smoke Alarm) در صورت بروز حریق و تشخیص وجود دود، معمولاً از خود آشکارساز یا چند آشکارساز در ارتباط با هم یک هشدار شنیداری یا دیداری ایجاد میکنند. این تجهیزات میتوانند به صورت بیسیم و با باتری های قابل تعویض روشن شده و در هر مکانی نصب شوند. بنابراین این تجهیزات حتی در زمان های بی برقی نیز می تواند به خوبی حریق های احتمالی را تشخیص دهد. البته رعایت استانداردها نیز بسیار مهم است که در ادامه به آن پرداخته می شود.
نحوه عملکرد
آشکارساز های دود از لحاظ نحوه عملکرد برای تشخیص دود به دو دسته کلی تقسیم می شوند:
- آشکارسازهای دود یونیزاسیون (Ionization Smoke Detector ): آشکارساز دود یونیزاسیون از یك رادیو ایزوتوپ ، معمولاً Americium-241 برای یونیزه کردن هوا استفاده می كند. این موضوع باعث می شود که در زمان رسیدن دود به آشکارساز تفاوت ناشی از دود تشخیص داده شده و زنگ هشدار اعلام حریق به صدا در آید. آشکارسازهای یونیزاسیون نسبت به آشکارسازهای نوری نسبت به مرحله شعله ور شدن حریق حساستر هستند، در حالی که آشکارسازهای نوری نسبت به آتش سوزی در مرحله دود اولیه حساستر اند. آشکارسازهای دود یونیزه معمولاً ارزان تر از آشکارسازهای نوری تولید می شوند. همچنین این نوع از آشکارسازها ممکن است بیشتر از آشکارسازهای فوتوالکتریک در معرض هشدارهای کاذب ناشی از حوادث غیر خطرناک مانند دود سیگار، دود اسفند، گرد و غبار ناشی از تمیزکاری و… باشند.
مقدار مواد رادیواکتیو موجود در آشکارسازهای دود یونیزاسیون بسیار اندک است و بنابراین خطرات رادیولوژیکی قابل توجهی را ایجاد نخواهد کرد. اگر آمریکیوم (Americium) در محفظه یونیزاسیون در داخل آشکارساز باقی بماند ، خطر رادیولوژیکی ناچیز است زیرا این محفظه به عنوان سپری برای تابش آلفا عمل می کند. برای اینکه یک فرد خطرات رادیواکتیو این مقدار ناچیز را تجربه کند، باید محفظه مهر و موم شده را باز کرده و آمریکیوم را بخورد یا استنشاق کند. خطر تابش رادیواکتیو در معرض آشکارساز دودی یونیزاسیون که به طور معمول کار می کند بسیار کمتر از تابش زمینه طبیعی در معرض نور خورشید است.
البته باید توجه داشت به دلایل زیست محیطی نباید این آشکارسازها را با بقیه زباله ها مخلوط کرد و بایستی به روش درست بازیافت یا امحاء شود تا از آلودگی های احتمالی جلوگیری به عمل آید. در فیلم زیر که به زبان انگلیسی است، نحوه عملکرد را بهتر ببینید.
لینک فیلم نحوه عملکرد آشکارساز های دود از ویکی پدیا را اینجا میبینید:
- آشکارسازهای دود نوری (Optical Smoke Detector): آشکارساز دودی نوری ، حاوی یک منبع نور مادون قرمز ، مرئی یا ماوراء بنفش ،یک لنز و یک گیرنده فوتوالکتریک، معمولاً یک دیود نوری است. همه این اجزا در داخل محفظه ای قرار گرفته اند که هوا ، که ممکن است حاوی دود ناشی از آتش نزدیک باشد، در آن جریان دارد. نور ساطع شده از منبع نور از هوای وارد شده در داخل آشکارساز عبور می کند و به حسگر نوری می رسد. شدت نور دریافتی به دلیل پراکندگی ذرات به وسیله دود، گرد و غبار موجود در هوا و یا سایر مواد کاهش می یابد. مدار شدت نور را تشخیص می دهد و اگر در زیر آستانه مشخص شده باشد ، زنگ خطر را به صدا در می آورد.
اگرچه آشکارسازهای دود نوری یا فوتوالکتریک در تشخیص آتش سوزی بسیار موثر هستند و ایمنی کافی در برابر حوادث آتش سوزی ایجاد می کند، اما کارشناسان ایمنی حریق در موسسه حفاظت در برابر حریق آمریکا (NFPA) توصیه می کنند که بهتر است از آشکارسازهای ترکیبی (Multi-Sensor Smoke Detector) استفاده شود. این آشکارسازها هم حرارت و هم دود ناشی از حریق را تشخیص می دهند و یا از روش یونیزاسیون و فوتو الکتریک به صورت همزمان استفاده می کنند. روش تشخیص حریق در برخی از آشکارسازهای ترکیبی همچنین می توانند شامل قابلیت تشخیص مونوکسید کربن (Carbon Monoxide) که در آتش سوزی های ساختمانی بیشتر از هر عنصری باعث خفگی و مرگ افراد می شود نیز باشند.
نحوه استفاده در ساختمان های مسکونی، تجاری و اداری
سیستم های هشدار دود (Smoke Alarm) که ساده تر و ارزان تر هستند معمولاً در محیط های خانگی/مسکونی استفاده می شوند و می توانند واحدهای مستقل جداگانه یا متصل به هم را در بر گیرند. این تجهیزات معمولاً یک سیگنال هشدار دهنده صوتی با صدای بلند را در زمان تشخیص حریق تولید کرده تا ساکنین را از بروز احتمالی حریق آگاه کنند. به طور معمول از چندین آشکارساز (مستقل یا متصل به هم) در اتاق های یک خانه استفاده می شود پس به ازای هر اتاق باید حداقل یک آشکارساز در نظر گرفته شود. اما در آشپزخانه یا پارکینگ با دلیل وجود دود یا بخار که در همه حال ممکن است وجود داشته باشد، استفاده از این آشکارسازها توصیه نمی شود و بهتر است از آشکارسازهای حساس به گاز مونوکسید کربن و یا حرارت در این فضاها استفاده کرد.
پس برای محاسبه تعداد آشکارسازهای مورد نیاز برای یک واحد مسکونی می توان برای هر اتاق با مساحت کمتر از 100 متر مربع یک آشکار ساز در نظر گرفت. این فرمول برای سالن های پذیرایی و نشیمن که مساحت زیر 100 متر مربع دارند نیز قابل استفاده است. ولی اگر مساحت این فضا ها بیشتر از 100 متر مربع باشد باید به ازای هر 100 متر مربع یک آشکارساز (Detector) در نظر گرفته شود. همچنین باید در نظر داشت که برای فضاهایی که افراد همیشه در آن حضور ندارند مانند سرویس بهداشتی، حمام، کریدورها و انباری های سر باز استفاده از آشکارسازها ضرورتی ندارد.
تغذیه و باتری
باتری ها به عنوان تنها یا به عنوان منبع تغذیه ثانویه برای آشکارسازهای هشدار دود استفاده می شوند. آشکارسازهایی که با برق شهری 220 ولت متناوب کار می کنند همیشه دارای باتری یکبار مصرف یا قابل شارژ هستند تا در زمان بی برقی به کار خود ادامه دهند. برخی دیگر که بسیار رایج تر هستند فقط با باتری های یکبار مصرف 9 ولتی کار می کنند. هنگامی که ولتاژ باتری کم شود، این تجهیزات با به صدا در آوردن یک صدای بیپ مانند موضوع را به اطلاع ساکنین می رسانند تا نسبت به تعویض باتری اقدام کنند. برخی دیگر از آشکارسازها مجهز به باتری لیتیومی غیرقابل شارژ برای استفاده با عمر متوسط ده سال هستند و پس از آن توصیه می شود که آشکارساز به طور کامل تعویض شود.
تاثیر در ایمنی ساختمان
در حالت کلی میتوان بیان کرد که خطر مرگ در آتش سوزی های خانگی در ساختمان هایی که دارای آشکارسازهای هشدار دود در حال کار هستند به نصف کاهش می یابد.
در تحقیقات انجمن ملی حفاظت در برابر حریق آمریکا (NFPA) بیان شده که در هر 100 آتش سوزی در خانه هایی که دارای آشکارسازهای هشدار دود در حال کار هستند 0.53 نرخ مرگ و میر مشاهده می شود در حالی که این نرخ برای خانه هایی که به این سیستم مجهز نیستند یا تجهیزات خاموش و خراب هستند، برابر با 1.18 مورد برای سال های بین (2009-2013) بوده است.
این تحقیقات اهمیت استفاده از سیستم های اعلام حریق در ساختمان ها مخصوصاً واحد های مسکونی را نشان می دهد. همچنین مشخص می شود که این تجهیزات در صورت وجود بایستی حتماً به درستی نصب شده و در حال کار باشند تا در زمان بروز حریق بتوانند به درستی عمل کرده و از خطرات احتمالی برای ساکنین بکاهند.
روش تهیه
خرید این آشکارسازها بسیار راحت است و شما می توانید پس از خرید به راحتی آنرا نصب و راه اندازی نمایید. تمامی موارد در دستورالعمل های همراه با بسته نوشته شده است. همچنین در فیلم آموزشی که در ابتدای این مطلب آورده شده نیز می توانید کمک بگیرید.
مهمترین کاری که پس از نصب آشکارساز باید انجام دهید تست آن است. برای تست کافیست دکمه TEST روی آشکارساز را فشار دهید تا صدای بوق را برای چند ثانیه بشنوید. به همین سادگی می توانید خانه خود را به یک سیستم تشخیص و اعلام حریق مجهز کنید.
برای تهیه این تجهیزات می توانید به فروشگاه های اینترنتی فروش لوازم ایمنی مراجعه کنید. ما لینک اطلاعات و خرید یک آشکار ساز هشدار دود بیسیم را برای نمونه در اینجا برای شما قرار می دهیم. این تجهیزات را می توانید در دیگر فروشگاه ها نیز بیابید.
فواید:
در یک مرور کلی فواید آشکارسازهای هشدار دود را می توان به شرح زیر نام برد
- ارزان قیمت بودن و نصب راحت
- بیسیم بودن و قابلیت ارتباط با دیگر تجهیزات از طریق امواج رادیویی
- قابلیت نصب راحت و بدون نیاز به سیم کشی
- قابلیت استفاده از برق شهر و یا باتری های قابل تعویض 9Volt
- قابلیت اعلام حریق حتی در زمان های بی برقی ساختمان
سوالات متداول
1- چقدر طول می کشد تا یک آشکارساز هشدار دود (Smoke Alarm) بتواند دود را تشخیص دهد؟
دود ناشی از مرحله دود شدن آتش معمولاً از ذرات احتراق بزرگ بین 0.3 تا 10.0 میکرومتر تشکیل شده است. آشکارسازهای دود یونیزاسیون سریعتر (معمولاً 30-60 ثانیه) قبل از مرحله شعله ور شدن آتش آنرا تشخیص داده و به آن پاسخ می دهند.
2- آشکارساز هشدار دود چه مدت قبل از تمام شدن باتری شروع به بوق زدن می کنند؟
اکثر آشکارسازهای هشدار دود مجهز به باتری، حداقل 30 روز قبل از خاموش شدن باتری بوق می زنند. اگر هر 30 تا 60 ثانیه یک بوق ثابت بشنوید ، باید بدانید که باتری در حال از دست دادن شارژ است و باید تعویض شود.
3- آیا باید آشکارساز هشدار دود در تمامی اتاق ها وجود داشته باشد؟
به گفته انجمن ملی حفاظت در برابر حریق آمریکا (NFPA) ، آشکارساز هشدار دود باید در هر طبقه از منزل شما، از جمله زیرزمین نصب شود. همچنین این تجهیزات باید در داخل هر اتاق خواب و خارج از هر محل خواب نصب شوند. چیزی به نام داشتن آشکارساز زیاد در خانه شما وجود ندارد!
4- آشکارساز هشدار دود در چه مکانهایی نباید قرار گیرد؟
جایی که درجه حرارت به طور منظم زیر 4 درجه سانتیگراد یا بالاتر از 38 درجه سانتیگراد است از جمله ساختمانهای بدون سیستم هواساز و تهویه، اتاقهای بیرونی، ایوان، یا اتاقهای زیر شیروانی یا زیرزمینهای ناتمام و خالی از سکنه نباید از آشکارسازهای هشدار دود استفاده کرد.همچنین در مناطق بسیار غبارآلود ، کثیف یا چرب نیز نباید از این تجهیزات استفاده کرد. نکته نهایی اینکه آشکارساز هشدار دود را نباید مستقیماً روی اجاق گاز یا محدوده اطراف آن نصب کرد چون باعث هشدار کاذب و سردرگمی افراد می شود.
5- آشکارسازهای هشدار دود در کجا باید قرار داده شود؟
آشکارسازهای هشدار دود باید حداقل 1 متر از دریچه تهویه مطبوع و کولر، نوک تیغه فن سقفی یا از درب حمام با دوش یا وان فاصله داشته باشند. حداکثر فاصله مجاز از آشکارساز دود راهرو تا اتاق خواب 6 متر در سقف بدون مانع است.
6- آشکارسازهای هشدار دود می توانند روی دیوار یا سقف نصب شود؟
آشکارسازهای هشدار دود باید حداقل 3 متر دورتر از وسایل آشپزی نصب شوند تا هشدارهای کاذب هنگام پخت و پز به حداقل برسد. آشکارسازهای هشدار دود را در بالاترین ارتفاع دیوارها یا در مرکز سقف نصب کنید (به یاد داشته باشید ، دود رو به بالا حرکت می کند!). آشکارسازهای هشدار دود نصب شده بر روی دیوار باید حداقل بیش از 30 سانتیمتر پایین تر از سقف نصب شوند.
7- آیا باید یک آشکارساز دود در آشپزخانه هم قرار داده شود؟
برای اینکه آشکارسازهای هشدار دود در خانه شما بهترین عملکرد را داشته باشند، باید در هر اتاق به درستی نصب شوند. در آشپزخانه، آشکارسازهای دود باید حداقل 3 متر با وسایل آشپزی فاصله داشته باشند تا تعداد هشدارهای کاذب به حداقل برسد. دود همیشه بالا می رود، پس هشدار دهنده های دود باید در بالای دیوارها یا روی سقف قرار گیرند.
بدون دیدگاه